بررسی تأثیر آموزش پیش‏دبستانی بر یادگیری مهارتهای روانی ـ حركتی و سازگاری اجتماعی

دسته: روانشناسی و علوم تربیتی
بازدید: 45 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 135 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 181

موفقیت كودكان در مدرسه تا حدودی به رویدادهایی بستگی دارد كه آنها قبل از ورود به مدرسه تجربه كرده‏اند آمادگی كودكان برای ورد به مدرسه و موفقیت بعدی آنها در تحصیل، با جنبه‏های مختلف رشد آنها مرتبط است عواملی از قبیل رشد جسمی، اجتماعی، شناختی، دانشی و چگونگی یادگیری در تعیین موفقیت آنها در مدرسه نقش دارند

قیمت فایل فقط 7,900 تومان

بررسی تأثیر آموزش پیش‏دبستانی بر یادگیری مهارتهای روانی ـ حركتی و سازگاری اجتماعی

مقدمه:

موفقیت كودكان در مدرسه تا حدودی به رویدادهایی بستگی دارد كه آنها قبل از ورود به مدرسه تجربه كرده‏اند. آمادگی كودكان برای ورد به مدرسه و موفقیت بعدی آنها در تحصیل، با جنبه‏های مختلف رشد آنها مرتبط است. عواملی از قبیل رشد جسمی، اجتماعی، شناختی، دانشی و چگونگی یادگیری در تعیین موفقیت آنها در مدرسه نقش دارند.

در گذشته، عقیده بسیاری بر این بود كه ورود كودكان به دبستان، آغاز یادگیری و شكوفایی آنها در همه ابعاد رشد است. اما امروزه در پرتو تلاش صاحب‏نظران مختلف، مسیر تفكر و برنامه‏ریزی به سمت بارور كردن آموزش‏های پیش از دبستان، به عنوان پیش‏نیاز ورود كودكان به مدرسه، تغییر كرده است. بی‏شك پیشرفت در ابعاد گوناگون رشد در سنین بالاتر و حتی مرحله زمینه‏سازی برای اصلاح اعمال و حركات مختلف كودكان با توجه به پژوهشهای اخیر (برای مثال ویلیامز1، 1983؛ به نقل از مفیدی، 1375)، نوعی دگرگونی اندیشه را در زمینه رشد جسمی و حركتی كودكان در سالهای اولیه كودكی به وجود آورده است. در دو سه دهه اخیر نیز در بسیاری از موسسه‏های آموزشی و تربیتی (به ویژه در جامعه ما) تمایل و گرایش زیادی در چرخش تاكید از مهارتهای حركتی و جسمی به سمت زمینه‏های رشد شناختی و ذهنی كودكان حس شده است (مفیدی، 1375). هر چند مهارتهای حركتی و شناختی لازم و ملزوم یكدیگرند و در برخی از دیدگاههای رشد مثل تئوری پیاژه2 (1374)، مهارتهای حركتی زیربناء و لازمة مهارتهای شناختی هستند.

با توجه به پیشرفت علم و تكنولوژی در قرن حاضر و تبلور این نكته كه شكوفایی یك كشور از بستر آموز/ش و پرورش برمی خیزد، نیاز به گسترش دوره پیش از دبستان، بیش از گذشته خود را نمایان می سازد. بنابراین لازم است كه برنامه كیفی و كمی مناسب و در خور نیازهای جسمی و روانی برای كودكان پیش‏دبستانی، با توجه به ویژگیهای این دوره از رشد، تهیه و تدارك دیده شود. اما پیش نیاز برنامه‏ریزی و سرمایه‏گذاری در این زمینه، انجام پژوهشهایی است از روش شناسی و مبنای نظری درستی برخوردار باشند تا با توجه به نتایج حاصله، بتوان تا حدودی نیازهای جامعه در این زمینه برطرف شود و گام‏هایی هر چند جزئی در زمینه بهبود وضعیت آموزشی و تربیتی برداشته شود.

بیان مسأله:

درخصوص آموزش پیش دبستانی، دیدگاههای مختلف و گاه متعارضی ارائه شده است. از یك سو افرادی نظیر الكایند[1]، 1987؛ سیگل[2]، 1987؛ كانینگ[3] و لیون[4]، 1991؛ به نقل از لفرانسیوس[5]، 1996) معتقدند كه نباید كودكان را بی محابا به سمت آموزش های پیش دبستانی بكشانیم و جو حاكم بر بسیاری از برنامه های پیش دبستانی ممكن است كودكان آنطور كه باید و شاید به سوی پیشرفت رهنمون نسازد. دلیلی كه برای تدارك برنامه پیش دبستانی وجود دارد این است كه در حین آموزش های پیش از دبستان، كودكان تجاربی را می آموزند كه ممكن است در خانه نتوانند از اثرات مثبت چنین تجاربی برخوردار باشند. اما كانینگ و لیون (1991؛ به نقل از لفرانسیوس، 1996) بر این باورند كه افسانه تجارب اولیه[6] به این امر منجر شده كه ما نقش بزرگسالان را در محیط‏های پیش دبستانی كه باید فرصتی مناسب برای كودكان فراهم كنند را نادیده بگیریم. از سوی دیگر بسیاری از صاحبنظران (مثل دومان[7]، 1984؛ رسكولا[8]، 1991؛ پاندی[9]، 1991؛ به نقل از لفرانسیوس، 1996) معتقدند كه تجارب پیش دبستانی تاثیر مثبتی بر رشد كودكان خواهد گذاشت.

تاكید بر آموزش و پرورش در دوره پیش‏دبستان به علت واقع گرایی، بینش، تلاش و كوشش افراد بسیاری است كه عمر خود را صرف این كار كرده اند. اگر با توجه به منابع معتبر، از افلاطون
(427-347 قبل از میلاد مسیح) كه آغاز آموزش‏های اولیه را از هنگام تولد دانسته‏اند، بگذریم و (باربور، 1986)، باید بپذیریم كه افرادی مثل جان آموس كمینوس، ژان ژاك روسو، پستالوزی، فروبل، ماریامونته سوری، پیاژه و پژوهشگران كنونی جوامع مختلف و نیز جامعه علمی و فرهنگی ایران، در شناخت هویت واقعی این دوره از آموزش و نتایج اثر بخش آن بر سرنوشت كودكان كمك و یاری رسانده اند (مفیدی،1375).

در پژوهش حاضر، مهارتهای روانی ـ حركتی1 و سازگاری اجتماعی به عنوان متغیرهای اصلی در نظر گرفته شده‏اند. یكی از عوامل تعامل انسان با محیط، رفتارهای روانی ـ حركتی است. این رفتارها دارای تظاهرات متعددی مثلاً در كارهای صنعتی، حرفه‏ای، تكنیكی، مهارتهای شغلی، اعمال تجاری، وظایف روزمره، رانندگی، موسیقی، هنر و همینطور تربیت بدنی و ورزش می‏باشند، در حالی كه به نظر می رسد حیطه روانی اینگونه رفتارها مورد غفلت واقع شده است. مفیدی
(1375) بر ضرورت توجه به آمادگیهای جسمی و حركتی كودكان در دورة پیش از دبستان تاكید كرده است. او سعی كرده است ابتدا سالهای اولیه كودكی را به عنوان مرحلة ایده‏آلی برای یادگیری مهارتهای حركتی بشناساند، سپس قابلیت‏ها و تواناییهای كودكان را از نظر آموزش و یادگیری مهارتهای حركتی مد نظر قرار دهد.

به علاوه پژوهشهایی كه در زمینة مهارتهای روانی ـ حركتی و اثر برنامه‏های تمرینی بر افزایش و بهبود اینگونه مهارتها انجام شده است (بلیانی، 1377؛ یان و یان، 1991، رهبانفرد ، 1377 و خلجی و عماد، 1381) توانسته است تأثیر این برنامه‏های تمرینی را در بهبود مهارتهای روانی ـ حركتی نشان دهند.

از سوی دیگر مهارتهای اجتماعی نیز با مهارتهای روانی ـ حركتی ارتباط تنگاتنگ و نزدیكی دارند و جنبة مهمی از رشد كودك محسوب می شوند. هدف آموزشهای اولیه كودكان، اجتماعی بار آوردن (جامعه پذیری) آنان است (میزل2 ،1996، وینووسكیز3 ، 1994). توانایی برای ایجاد و حفظ ارتباطات با دوستان و بزرگسالان (همچون معلمان)، پایه و ركن اجتماعی شدن را در مدرسه شكل می‏دهد. مهارتهای اجتماعی كودكان ممكن است با پیشرفت تحصیلی بعدی آنها در ارتباط باشد (اسواتز1 و والكر2  ، 1984) و تجارب آنها با همسالان خود، احتمالاً روی نگرشهای آنان در ارتباط با مدرسه و یادگیری نیز تاثیر می‏گذارد (كاگان3  و همكاران 1995).

به مدد پژوهشهای مختلفی كه در زمینة تأثیر دورة پیش‏دبستانی برسازگاری اجتماعی دانش‏آموزان در دورة بعد انجام شده‏اند (نگاه كنید به كرمی و هیبت‏اللهی، 1377، تشكری و همكاران، 1364، اسحاق‏نیا، 1373)، این نكته خود را برجسته ساخته كه آموزشهای پیش دبستانی تأثیر بسزایی بر سازگاری اجتماعی ـ عاطفی دانش‏آموزان دبستانی دارد و لزوم برنامه‏ریزی مناسب در این زمینه برای پیش‏دبستانیها را گوشزد می‏كند. گالاهو و ازمان (1998) فعالیتهای حركتی را در پیشرفت تحول اجتماعی مؤثر می‏دانند و معتقدند كه شركت كودكان در فعالیتهای حركتی به تعامل موفق با دیگران، كنترل پرخاشگری، بروز هیجانات به روش جامعه‏پسندانه و فهم معنای درست و غلط كمك می‏نماید. مفیدی (1375) نیز فعالیتهای مربوط به كسب حركات ماهیچه‏ای درشت را در سایر جنبه‏های تحولی مثل تحول كلامی، زبان، مفاهیم مختلف و تحول اجتماعی مؤثر می‏داند. مثلاً فعالیت پرتاب توپ می‏تواند به مهارت در گرفتن بینجامد كه این مهارت زمینه‏ساز سبب رشد اجتماعی كودكان به هنگام شراكت در استفاده از توپ شود.

در مورد تفاوتهای جنسیتی در مهارتهای روانی ـ حركتی مطابق پیشینة پژوهشی، پسرها در مهارتهایی كه به نیرو و قدرت نیاز دارند، اندكی از دخترها جلوتر هستند ودخترها در مهارتهای حركتی ظریف و برخی مهارتهای درشت كه به تركیب تعادل خوب و حركت پا نیاز دارند مثل لی‏لی كردن و طناب بازی قوی‏تر هستند (كوكلی. 1990، گرین دوفر، لوكو، روزن گرن، 1996). در سازگاری اجتماعی نیز با توجه به اینكه دخترها هویت زنانه و پسرها، هویت مردانه پیدا می‏كنند، دخترها در روابط دوستی‏شان انحصاری هستند، زیرا بیشتر از پسرها انتظار صمیمیت دارند و دوستانشان بیشتر شبیه خودشان هستند (هارتاپ، 1996). به علاوه دخترها بیشتر پرخاشگری رابطه‏ای بروز می‏دهند و پسرها پرخاشگری مستقیم (كریك، كاساس و موشه، 1997، كریك، كاساس و كو، 1999).

بنابراین باتوجه به آمادگیهای جسمی، روانشناختی و اجتماعی كودك در دورة پیش‏دبستانی برای پیشرفت در جنبه‏های مختلف تحولی و گواهی پژوهشهای مختلف در تأثیر مثبت آموزشهای این دوره بر مهارتهای ادراكی ـ حركتی و سازگاری اجتماعی كودكان دورة ابتدایی، لزوم توجه بیشتر به آموزشهای پیش‏دبستانی از لحاظ كمی و كیفی و انجام پژوهشهای مناسب در جهت سنجیدن اثرات و نیز بهبود محتوا و انجام آموزشها، مفید و لازم به نظر می‏رسد.

ممكن است این سوال در ذهن متبادر شود كه بین مقوله مهارتهای روانی ـ حركتی و سازگاری اجتماعی چه ارتباطی می‏تواند وجود داشته باشد. این ارتباط چگونه و از طریق كدام مكانیزم صورت می‏گیرد. نكته ای كه ذكر آن ضروری به نظر می رسد اینكه مهارتهای تحولی از یكدیگر جدا شدنی و تفكیك پذیر نیستندو همه این مهارتها در بستر تجارب كودك فرا می بالند. در تئوری گزل (1379) مهارتهای روانی ـ حركتی و سازگاری با یكدیگر رابطه ای نزدیك دارند، زیرا كودكی كه از مهارتهای حركتی ضعیف باشد ممكن است در سازگاری شدن با محیط پیرامون و همسالان مشكل پیدا كنند. علاوه بر این، پیاژه (1374) نیز معتقد است كه مهارتهای حركتی دوره حسی ـ حركتی، زمینه سازی طرح‏واره‏هایی می شود كه این طرح‏واره‏ها در رشد انسان، زیربنای انطباق او با محیط را شكل می دهد.

علاوه بر این پژوهشهای انجام شده، تاكنون متغیرهای مهارتهای روانی ـ حركتی و سازگاری اجتماعی را یكجا مورد بررسی قرار نداده‏اند. بلكه هر كدام را در ارتباط با متغیرهای دیگری كه مناسب و ضروری تشخیص داده‏اند مورد ملاحظه قرار داده‏اند. بنابراین به نظر می‏رسد كه در پژوهشهای انجام شده خلایی وجود داشته باشد كه سعی پژوهش حاضر بررسی نوع ارتباط این متغیرها و تاثیر آموزش پیش دبستانی در مهارتهای روانی ـ حركتی و سازگاری دانش آموزان سال اول ابتدایی است.

ضرورت و اهداف تحقیق:

همانطور كه گفته شد درخصوص تاثیر برنامه های آموزش پیش از دبستان، نظرات مختلفی ارائه شده است. با توجه به اینكه در كشور ایران و نظام آموزشی آن چند سالی است برنامه آموزش پیش دبستانی مطرح شده است ضرورت انجام پژوهشهایی كه به بررسی ابعاد گوناگون رشد و تحول كودك بپردازند بیش از پیش اهمیت خود را نمایان می سازد. با اینكه والدین و معلمان بر ضرورت آموزش مدون سالهای پیش از مدرسه تاكید می كنند اما اثربخشی این تجارب بایستی مورد كند و كاوش قرار گیرد تا در پرتو پژوهشهای معتبر، مثمرثمر بودن این برنامه‏ها مشخص شود. نتایج این پژوهش شاید بتواند راهگشای معلمان، والدین و مسئولین آموزش پیش از دبستان قرار بگیرد زیرا این سه گروه ارتباط جدی‏تر و مستقیم‏تری با كودكان دارند. ممكن است بتوان از نتایج این پژوهش در اصلاح و بازنگری یا تقویت برنامه‏های دوره پیش‏دبستانی استفاده كرد. از آنجایی كه در پژوهش حاضر دو گروه از كودكان مدنظر قرار گرفته‏اند، كودكانی كه تجربه پیش‏دبستانی ندارند و كودكانی كه چنین دوره‏هایی را تجربه كرده‏اند، شاید نتایج آن برای دست‏اندركاران دوره پیش‏دبستانی جالب توجه باشد چون اگر فرضیه های پژوهش تایید شود كه تجارب پیش‏دبستانی بر مهارتهای روانی ـ حركتی و سازگاری اجتماعی تاثیر مثبت گذاشته‏اند بنابراین والدین تشویق می شوند كه كودكان خود را به گذراندن چنین برنامه هایی تقویت كنند و مسئولین نیز در جهت تقویت این دوره سعی بیشتری می نمایند اما اگر فرضیه ای تایید نشود با این حال ممكن است والدین در فرستادن كودكان خود به این مدارس دقت و تأمل بیشتری كنند و مسئولین نیز ترغیب می شوند با دقت نظم بیشتری در اصلاح و تدوین این برنامه ها بكوشند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش پیش دبستانی بر مهارتهای روانی ـ حركتی و سازگاری اجتماعی، طراحی شده است.

اهداف پژوهش:

اهداف اصلی پژوهش عبارتند از:

· بررسی میزان تاثیر آموزش پیش‏دبستانی بر مهارتهای روانی ـ حركتی دانش‏آموزان سال اول، دوم و سوم شهر تهران.

· بررسی میزان تاثیر آموزش پیش از دبستانی بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان سال اول، دوم و سوم ابتدایی.

· بررسی تفاوتهای جنسی دانش‏آموزان در ارتباط با متغیرهای مهارتهای روانی ـ حركتی و سازگاری اجتماعی

فرضیه های پژوهش

1- بین دانش‏آموزانی كه تجربه آموزش‏های پیش از دبستان داشته‏اند با دانش‏آموزانی كه چنین تجربه‏ای نداشته‏اند، در مهارتهای روانی ـ حركتی تفاوت معنی داری وجود دارد.

2- دانش‏آموزانی كه تجربه آموزش های پیش از دبستان دارند نسبت به دانش‏آموزانی كه این تجربه را ندارند، سازگاری اجتماعی بیشتری دارند.

5- بین مهارتهای روانی ـ حركتی دختران و پسران كه آموزش پیش دبستانی را گذرانده اند تفاوت معنی‏داری وجود دارد.

6- بین سازگاری اجتماعی دختران و پسرانی كه آموزش پیش‏دبستانی را گذرانده‏اند تفاوت معنی‏داری وجود دارد.

تعاریف و اصطلاحات:

تعریف مفهومی:

آموزش پیش‏دبستانی به مجموعه آموزشهایی اطلاق می‏شود كه دانش‏آموز قبل از ورود به مدرسه به طور رسمی (یعنی مقطع ابتدایی) دریافت می‏كند.

تعریف عملیاتی:

در این پژوهش، منظور از آموزش پیش‏دبستانی، مهد كودك و كودكستان می‏باشد.

تعریف مفهومی: مهارتهای روانی ـ حركتی شامل تركیبی از فعالیت جسمی و ذهنی هستند و به فعالیت‏های روانی ـ حركتی اشاره دارند. به عبارت دیگر فعالیت‏های ذهنی‏ای كه بر فعالیت‏های حركتی تاثیر دارند و یا برعكس فعالیت‏های حركتی كه بر فعالیت ذهنی تاثیر می‏گذارند در كنار یكدیگر فعالیت روانی ـ حركتی را شامل می‏شوند (ربر، 1368، ص 594) و نیز میزان چیرگی افراد در این فعالیت، سطح مهارت روانی ـ حركتی آنها را نشان می‏دهد.

تعریف عملیاتی: در این تحقیق منظور از مهارت روانی ـ حركتی نمره‏ای است كه فرد در آزمون رشد حركتی ازرتسكی می‏گیرد.

تعریف مفهومی: سازگاری اجتماعی، فرایندی است كه در آن فرد با فراگیری اصول و آداب پذیرفته شده در گروه یا اجتماع و همسو نمودن نیازها و خواسته‏های خود با گروهی كه در آن زندگی می‏كند، توانایی جذب شدن در آن گروه را پیدا می‏كند (والی‏پور، 1372).

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر منظور از سازگاری اجتماعی نمره‏ای است كه فرد در مقیاس رفتار سازشی كودك كه توسط احمدی (1369) تدوین شده است، می‏گیرد.

تعریف مفهومی: دوره دبستان، دورة تحصیلی است كه در نظام آموزشی ایران، كودكان از سن 6 سالگی وارد دبستان می شوند.

تعریف عملیاتی: از بین دانش آموزان مقطع ابتدایی، در این تحقیق از دانش آموزان مقطع اول، دوم و سوم به عنوان گروه نمونه استفاده می شود.

قیمت فایل فقط 7,900 تومان

برچسب ها : بررسی تأثیر آموزش پیش‏دبستانی بر یادگیری مهارتهای روانی ـ حركتی و سازگاری اجتماعی , , طرح توجیهی بررسی تأثیر آموزش پیش‏دبستانی بر یادگیری مهارتهای روانی ـ حركتی و سازگاری اجتماعی , بررسی تأثیر آموزش پیش‏دبستانی بر یادگیری , حركتی و سازگاری اجتماعی , مهارتهای روانی , روانشناسی , , دانلود طرح توجیهی , پروژه دانشجویی , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , پایان نا