بررسی جامعه مدنی و مشارکت نوجوان

دسته: حقوق
بازدید: 16 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 74 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 93

بررسی جامعه مدنی و مشارکت نوجوان در 93صفحه در قالب فایل ورد قابل ویرایش

قیمت فایل فقط 5,900 تومان

 بررسی جامعه مدنی و مشارکت نوجوان

1- مقدمه

كشور ما ایران یكی از بالا ترین میزانهای رشد جمعیت در دنیا را داراست وبا داشتن پنجاه در صد جمعیت زیر هفده سال از جوانترین كشورهای دنیا محسوب می‌شود . پرداختن به مسائل نوجوانان و جوانان و بررسی مسائل ومشكلات آنها از حیاتی ترین وظایف افراد در جامعه به شمار میرود . تأمین نیازمندیهای مختلف این قشر عظیم كار ساده ای نیست و قدر مسلم در آینده ای نه چندان دور كشور ما با مشكلاتی كه زائیده رشد بالای جمعیت است روبرو خواهد بود .

جامعه مدنی از دیر باز مورد توجه محافل مختلف بوده است وعمل آن از دیدگاهای مختلف توسط محققین علوم انسانی و فلاسفه مورد برسی قرار گرفته است وبا توجه به تغیرات جوامع لزوم ادامه واستمرار این تحقیقات همچنان باقی است . در این تحقیق نیز سعی شده مشاركت نوجوانان را در جامعه مدنی مورد برسی قرار داده تا انشا الله بتوان نوجوانان را به شركت در جامعه مدنی تشویق كرد و باعث پیشرفت و توسعه همه جانبه جامعه شد .

2-1 بیان مسئله

آیا نوجوان وجوانان در جامعه مدنی مشاركت دارند ؟

آیا مشاركت نوجوانان در جامعه مدنی رو به افزایش است یا كاهش ؟

آیا با افزایش مشاركت نوجوانان در جامعه مدنی احتمال پیشرفت و توسعه كشور است یا خیر ؟

مشاركت نوجوانان در فعالیتهای عمرانی و فرهنگی مورد برسی قرار گرفته است؟

-1 اهمیت و ضرورت مسئله

از آنجا كه جامعه مدنی طرحی پویا وساختاری جدید در كشور ما محسوب می‌شود لذا پرداختن به ابعاد و زوایای مختلف آن نیازمند توجه و زمان زیاد است . هر چند تا كنون بیشتر جنبه های سیاسی وتا حدودی اقتصادی آن مركز بسیاری از پژوهش ها و تألیفات درجامعه ما قرار گرفته است . اما از آنجا كه شناخت بیشتر جامعه مدنی و اهداف و نیز راه های رسیدن به آن ها در تحقق یافتن هر چه بهتر و كامل تر آن در جامعه مؤثر است در سالهای اخیر سعی بر آن شده تا جایگاه اقشار مختلف مردم در غالب گروه های سنی متفاوت در جامعه مورد برسی قرار گیرد .همین طور نقش آنها در پیشرفت همه جانبه كشور . افكار بسیاری از نظریه پردازان و صاحب نظران جامعه مدنی را به خود مشغول كرده است چرا كه پیشرفت مستلزم همكاری تمام اقشار و آحاد جامعه است . در این میان خصوصأ كشور ما گروه نوجوان وجوان یكی از شرط های اصلی تحقق اهداف جامعه هستند وباید دقت و توجه بیشتری صرف این قشر جامعه شود . مسئولان باید جایگاه جوانان و نوجوانان در جامعه را برای آنها به تفصیل شرح داده و از افكار پویا ودر حال رشد آنها در راه نیل به اهداف كشور سود ببرند وبه نوعی آنها را در آینده و سرنوشت كشور سهیم نمایند .

4-1 اهداف پژوهش

1-        هدف از تشكیل جامعة مدنی چیست ؟

2-        نقش نوجوانان در جامعه مدنی چیست ؟

3-        مشكل مشاركت نوجوانان در جامعه مدنی .

4-        بررسی مشاركت نوجوانان در قالب پرسش مهر ،مجلس دانش آموزی ، انتخابات و فعالیتهای عمرانی

گرد آوری این تحقیق از آنجا كه قشر نوجوان و جوان ما به نوعی امید آیند كشور محسوب می شود باید برای پذیرش نقشهای مختلف در آینده آماده شود . اما آغاز بحث در همین قسمت است زیرا می توان در این مورد علاوه بر آماده كردن نوجوان برای ایفای نقشها در آینده از افكار خلاق و اندیشه های سبز در راه پیشبرد اهداف جامعه اشتفاده كرد حال كه در جامعه ای زندگی می كنیم كه قصد داریم روزی آن را جامعه مدنی بنامیم .باید نوجوان كشور را آگاه كنیم واز او بخواهیم كه در محیطی صمیمی و با حفظ حریم و احترام متقابل افكار عقاید و راه حلهای خود را بیان كند و نیز او را در تمام مراحل یاری كرده و بطور مستمر نتیجه كارهایش را جویا باشیم . این تحقیق نیز با هدف ارزیابی فعالیتهای اخیر مسئولین كشور و اهداف آنان در این زمینه گرد آوری شده شایان ذكر است كه به دلیل ذیغ

وقت امكان استفاده از بسیاری از ابزار  و طرح های آماری دقیق میسر نگردید .

6-1 تحلیل تحقیقات انجام شده پیرامون مسئله مورد نظر :

 درزمینه جامعه مدنی تحقیقات زیادی بعمل آمده خصوصأ فلاسفه مهم ازجمله ارسطو، افلاطون ، هابس جان لاك و.... كه میتوان از نظرات آنها استفاده كرد وحتی تاریخچه ای از جامعه مدنی كه تاریخ اسلام در دوره پیامبر ارائه میشده است ولی در زمینه مشاركت نوجوانان تحقیقات زیادی بعمل نیامده و بشكل مطلوب منابعی در دسترس نبوده حال سعی ما جوانان ونوجوانان در این تحقیق بر این است كه مشاركت نوجوان را درجامعه مدنی مورد برسی قراردهیم . با توجه باینكه موضوعی تازه میباشد شاید نواقصی  داشته باشد كه از تمامی عزیزان كه این تحقیق را مورد بررسی قرار می دهند خواهانیم كه مساعدت لازم را درجهت پیشبرد بیشتر تحقیق درمراحل آینده بعمل آورند قبلا ازهمكاری همه شما عزیزان متشكریم .

7-1 جامعه آماری

نوجوانانی كه در مدرسه شاهد مشغول تحصیل میباشند ومدرسه نیز دخترانه

می‌باشد .

8-1                  نمونه وروش نمونه گیری

كل نمونه مورد بررسی پیش ازحذف پرسش نامه های ناقص 50 نفر است كه همگی از بین دانش آموزان دختر در دبیرستان شاهد عصمت می باشند و بطور تصادفی انتخاب شدند .

9-1 روش تحقیق

براساس مطالعات كتابخانه ای جمع آوری اطلاعات در زمینه تئوری ونظری خصوصأ جامعه مدنی و ویژگیهای آن وشكلهای متفاوت آن از طریق مطالعات كتابخانه ای صورت گرفته است وبخش عمل آن از طریق مصاحبه با افرادی در مدرسه ومحیط خارج از مدرسه صورت گرفته وقسمتی دیگركه پرسشنامه می باشد در درون مدرسه توسط پرسش گران پرسش شده است .

10-1              مراحل اجرای تحقیق

مصاحبه در داخل مدرسه توسط مصاحبه كنندگان صورت گرفته و پرسشنامه بعد از تهیه و تنظیم وبررسی آن در اختیار دانش آموزان دختر دبیرستان شاهد عصمت قرار گرفته بعد از پرشدن پرسشنامه كد گذاری شده واطلاعات آن استخراج شد وبعد از طریق كامپیوتر بشكل نرم افزاری در آمد و درصد فراوانی ترسیم شد.

11 -1 مشكلات تحقیق

ازجمله مشكلات این تحقیق ، عدم وجود كتب وتحقیقات كافی وجدید درزمینه مشاركت نوجوانان در جامعه مدنی بود.كتب موجود بیشتر در رابطه با جامعه مدنی خصوصا فلاسفه بود مشكل دیگر با توجه به ذیغ وقت تعداد نمونه آماری 50 پرسشنامه ( بعد از حذف پرشسنامه های ناقص ) می باشد .

برای كسب اطلاعات جدید روز شناخت زیادی روی سایتهای اینترنتی نبود فقط از چند سایت استفاده شده است .

12-1 ارائه پیشنهادات

ضمن تشكر از معلم راهنما ، خانم زارع پیشه ومدیر مدرسه خانم بهمن پور كه در این تحقیق كمال همكاری را با ما داشتند .

ازعزیزانی كه تحقیق را بررسی می كنند تقاضا داریم كه تحقیقات را در اختیار مسئولین قرار دهند تا موجبات مطالعات گسترده تر در این زمینه وخدمت به نوجوانان كه 50% جامعه را شامل میشوند فراهم گردد به امید روزی كه نوجوانان عزیز همه در جامعه مدنی مشاركت فعال داشته باشند و باعث توسعه و پیشرفت كشور شوند .

2- تعریف جامعه مدنی

جامعه مدنی حوزه ای از نهادهای مستقل تحت حمایت قانون است كه در آن افراد واجتماعات از ارزش و اعتقادات متنوعی بر خوردارند وگروه های خودگردان كه در آن در هم زیستی مسالمت آمیز با یكدیگر به سر می برند وبه صورت نهادهای واسطه وداوطلبانه میان دولت وافراد عمل می كنند . از زمانی كه برای اولین بار مفهوم جامعه مدنی (sociefscivils   (   توسط سپسرون درسالهای پیش از آغاز مسیحیت بیان شد تا به امروز شاهد جدال اندیشه فرا مدرنیته با تفكر مدرن هستیم این مفهوم معانی وتعابیر متعددی را به خود دیده است .

نظر دیگری معتقد است با رویكرد تاریخی می توان سه تعبیر كلی از آن استخراج كرد .

1- جامعه مدنی به معنای رهایی از وضع طبیعی به مفهوم مدنیت وجامعه متمدن كه همزمان با تكوین دولت عملی شده است .

2- جامعه مدنی به مفهوم نقطه مقابل وضد دولت .

3- جامعه مدنی به معنای حوزه رقابت تكثر گرایانه احزاب ، گروه ها ، اصناف ونهادهای سیاسی واجتماعی سازمان یافته[1] .

دامنه دارترین تعریف رایج جامعه مدنی این است كه آن را ‏‎(قلمرو عام ) یا (بخش سوم ) حكومت یك كشور مكمل دولت وبخش بازرگانی یا (بخش خصوصی) جامعه می دانند . نهادهای جامعه مدنی سازمان هایی هستند ( غیر دولتی ) به این معنا كه مردم داوطلبانه آنها را ساخته اند وخود آنها را مستقل از دولت ها اداره می كنند وغیرانتفاعی هستند به این معنا كه انگیزه سود آوری برای یك فرد یا گروهی از افراد ندارند . برخی بخش سوم را بخشی از ساختار جامعه می شناسند كه آن دو بخش دیگر – یعنی دولت وبخش خصوصی – جوابگوی آن هستند آن گونه از كارها وفعالیت های دولت ها و مؤسسات بازرگانی قابل دوام ودیرپا هستند كه نمایانگر نیازمندیها و آرمانهای مردم باشند وبه اعضای جامعه گوش فرا دهند وخواسته های آن‌ها را بر آورند .

1-2 مفهوم نظری جامعه مدنی

مفهوم جامعه مدنی تنها در چارچوب یك نظام فكری معین قابل طرح ودرك است زیرا جزئی از یك كل وسیع تر را تشكیل می دهد كه عبارت است از : تجدد یا مدرنیته اگرچه اصلاح جامعه مدنی همانند بسیاری مفاهیم دیگر مانند آزادی ، دموكراسی ، و.... در گذشته وبه خصوص در یونان باستان مطرح بوده است اما باید دقت نمود كه این اصطلاحات در اندیشه مدرن معنا ومفهوم متفاوت وگاه متباینی از مفاهیم قدیم پیدا می كنند. خصلت اصلی اندیشه مدرن عبارت است از : نومینالیسم فلسفی در نظریه شناخت در عصر جدید انسان دیگر مانند عصرقدیم مدعی توانائی شناخت حقایق مطلق و رسوخ در ذات اشیاء واعیان نیست نكته مهمی كه باید برآن تاكید ورزید این است كه نومنیالسم فلسفی و آزادی تفكر فردی به عنوان یك ارزش متعالی همگی در درون مباحث كلامی و فلسفی متألهین بزرگی چون (  دان اسكات ) و (ویلیام اكام ) بودند نه اندیشه ورزان ضد دینی یا غیردینی تذكر این مطلب از این لحاظ اهمیت دارد كه در جامعه ما اغلب تصور بر این است كه در آن گویا انسان جای خدا نشسته وانسان محوری جایگزین خدا محوری شده است .[2]

2-2 موضوعیت بحث جامعه مدنی

به دنبال درماندگی های مشهود نظری و عملی كشورهای سوسیالیستی از یك سو وناكامی های پی درپی دولت های رفاه در غرب از سوی دیگر بحث دربارة اهمیت اقتصاد بازار و نیز جامعه مدنی از اواخر 1970 محافل آكادمیك و روشنفكری غرب را فرا گرفت . جامعه مدنی مبتنی بر شالودة اقتصادی است . تا این شالوده قوام نیابد وانسان‌ها آزادی اقتصادی پیدا نكنند دست یافتن به دیگر آزادی ها و حقوق مدنی در عمل امكان پذیر نخواهد بود برای پی بردن به این موضوع بهتر است مدل یك جامعه توتالیته را در نظر بگیریم كه كاملأ در نقطه مقابل یك جامعه آزاد قرار دارد و در واقع مقابل حكومت و جامعه مدنی است بنابراین كوتاه ترین و مطمئن ترین راه برای اینكه یك حكومت توتالیسم بتواند تمام آحاد جامعه را تحت انتقاد خود در آورد عبارت است چنگ انداختن بر فعالیت های اقتصادی افراد . طرفداران سوسیالیسم و اقتصاد دولتی در توجیه اقتصادی متمركز و تخصیص اداری منابع این گونه استدلال می كنند كه گویا در اقتصاد آزاد یا نظام بازار رقابتی كه آنها نظام سرمایه داری می نامند یك اقلیت ثروتمند با در اختیار داشتن مالكیت وسایل تولیدی حاكم یر سرنوشت اقتصادی اكثریت مردم است وطبقه سرمایه دار صرفاً بر اساس منافع خود اقتصاد جامعه را سازمان دهی كرده ومنابع را تخصیص می دهند بنابراین تخصیص منابع نه بر اساس منابع عمومی بلكه بر مبنای خواسته ها و امیال یك اقلیت محض صورت می‌گیرد واقعیت این است كه در یك نظام اقتصادی آزاد فرد از لحاظ اقتصادی تحت سلطه هیچ كس نیست زیرا وجود رقابت مانع از ایجاد روابط سلطه می شود. اگر یكی از ویژگی های جماعه مدنی را حكومت قانون و شفاف بودن روابط اقتصادی و مالی در جامعه بدانیم اقتصاد دولتی درست در نقطه مقابل جامعه مدنی قرار می گیرد زیرا در آن نه از حكومت قانونی خبری است و نه از شفافیت رابطه ها. عنصر اصلی و اولیة تشكیل دهندة جامعه مدنی آزادی فردی است جامعه مدنی عبارت است از مساحتی از زندگی اجتماعی افراد كه توسط قانون حفاظت می شود. و در آن هركس می تواند فارغ از هر ترس و بیمی اراده آزاد و قدرت و تشخیص فردی خود را در چارچوب قانون، ملاك تصمیم گیری ها و داوریهای خود قرار دهد. كسانی كه جامعه را نهادهایی خارج از حیطه دولت از یك سو وبیرون از حیطه اقتصاد بازار از سوی دیگر تعریف می كنند راه بر خطا می روند زیرا فرد یا باید مستخدم دولت باشد یا برای خود كار كند یعنی در چارچوب نظام بازار فعالیت نماید. با توجه به پیوند درونی میان نظام بازار رقابتی حكومت ،قانون و آزادی فردی می توان گفت كه شعار استراتژیك و فوق‌‌العاده مهم برای تأ سیس وتحكیم جامعه مدنی است اما نكات مبهمی در این خصوص وجود دارد كه پرداختن به آنهاضروری بنظر می رسد شعار حكومت قانون وقانونمند كردن روابط سیاسی اقتصادی واجتماعی به دو صورت قابل طرح وفهم است كه باید از هم تفكیك شود جامعه مدنی مانند همه پدیده های اجتماعی محصول اعتقادات و ارزش های فرهنگی معین است . اعتقاد به شئون و حقوق فردی كه مظهر آن اقتصاد آزاد است مبنای اصلی تشكیل دهنده جامعه مدنی است . زمان آن فرا رسیده است كه روشنفكران ما در این فرصت تاریخی كه بدست آمده بدان اندیشه ورزند واز آب گل آلود ماهی نگیرند اگر آنها از پذیرفتن ارزشهای فردگرایانه اقتصاد آزاد شرم دارند ودر دفاع خود از جامعه مدنی دچار تناقض شده اند بهتر است به جای ایجاد هیاهو برای گریز از این تناقض آن را با صراحت و صداقت به بحث بگذارند شاید بتوان گفت كه مبرم ترین نیاز فرهنگ امروز ما شفافیت گفتارها ورویارویی شجاعانه با واقعیت هاست ” [3]

3- دیدگاه های مورد بررسی در تعریف جامعه مدنی   

جامعه مدنی از دیر باز مورد نظر فیلسوفان و اندیش مندان به ویژه جامعه شناسان بوده واز دیدگاه های مختلف مورد تفسیر و تعریف قرار گرفته است . اخیرأ در غرب پس از بر چیده شدن كلیسا و بوجود آمدن گونه ای گرایش مردم سالاری و دین زدایی جامعه مدنی تفسیر تازه ای بخود گرفته است ، آنچه در واقع باز تاب سر خوردگی از نظام حاكمیت آن روز بود ، كه در یك نوع استبداد در لباس دین جلوه گری كرده است ، این موضوع تا به امروز نیز اثر منفی خود را بر مسأله دین باوری به ویژه مسأله دخالت دین در امور دنیوی بر جای گذاشته است . بدین سان جامعه مدنی را به گونه ای تفسیر می كنند كه گمان رود حاكمیت دینی وجامعه توحیدی در تبانی و تضاد می‌باشد .البته این طرز تفكر ممكن است در جهان غرب به ویژه در دوران رنسانس در ایتالیا و برخی كشور های اروپایی قابل توجه باشد ولی هرگز با مدنیت اسلامی اصیل سازگاری نداشته باشد .[4]

1-3 جامعه مدنی از دیدگاه جانعه شناختی عام

بر این اساس ، جامعه مدنی ، زندگی اجتماعی ومنتسب به مدین می باشد . وهمان معنای شهر نشینی وگرد هم آمدن را می رساند ، كه انسان با احساس ضرورت آن زندگی مشترك وتعاونی خود را آغاز نموده او پیوسته در تلاش است تا بالاترین بهره را با كم ترین سرمایه بدست آورد . همواره در بهتر ساختن وسایل رفاه ومعیشت خود می كوشد . البته چنین گرد همایی وتشكیل زندگی مشترك ، در صورتی سعادت انسان را تآمین می كند وبه سلامت ورفاه خود ادامه می دهد كه سازمان دهی كامل داده شده باشد وبراساس این ضوابط با ظوابط حاكم بر جوامع دو فرق اساسی دارد ، از جمله آن در اجرای قانون نسبت به متخلفان در جوامع غیرمدرن ، دست رئیس قبیله باز است، ولی در جامعه مدنی مدرن تنها ضوابط حاكم است نه روابط “. [5]

2-3 جامعه مدنی از دیدگاه فلسفه

كه بر عقل و اندیشه و حكمت استوار است . تشكیل دهندگان چنین جامعه ای می دانند چرا و بركدام اساس چنین جامعه ای را سامان می دهند و اصولا روح تفاهم وتسالم وهمكاری بر آن جامعه حاكم است . در این رابطه از نظرات افرادی چون ارسطو ، افلاطون ، و.... استفاده كرده ایم كه در ادامه توضیح می دهیم .

3-3  تعریف جامعه مدنی در رابطه با مفهوم حقوقی آن

ازمهمترین نشانه های  جامعه مدنی ،نهادینه شدن قانون در جامعه است ، بدین معنا كه قانون بر روابط فردی و اجتماعی حاكم باشد . نهادینه شدن در جامعه یك امر ضروری به شمار می رود ، واصولا جامعه بدون حكومت قانون ، موجب در هم ریختگی اوضاع و هرج ومرج در جامعه است . جامعه بر پایه های قانون استوار است وبا متزلزل شدن پایه ها ، جامعه از هم فرو می ریزد . حتی جامعه بدوی ، دراین رابطه جدا می سازد ، جنبه شمولی حكومت قانون است . در جامعه مدنی همه افراد در برابر قانون یكسان هستند ، ولی در جوامع بدوی یا تكامل نیافته كم وبیش ، تبعیض در حگومت قانون مشاهده می شود . لذا شاخصه جامعه مدنی تكامل یافته ، همان تساوی در برابر قانون و اجرای عدالت  اجتماعی در تمامی سطح است

4-3 جامعه مدنی از دیدگاه جامعه شنا سی خاص

 این تعریف در بعضی كشور ها حاكم می باشد  (از جمله انگلیس ) بر این

اساس معیار و میزان در تشریح قوانین حاكم بر جامعه ، ضوابط و اصولی است كه از عرف و عادت جاری بر خواسته باشد . ارزش ها را عرف جاری مشخص می سازد ، وآنچه بالفعل ، مردم آ‎ن را پسندیده یا با آن خو گرفته اند به عنوان یك اصل مورد قبول همگان تلقی می شود وقوانین مربوط به روابط فردی واجتماعی وحتی آموزش و فرهنگ بر همین اساس تشریح میگردد .این خواسته های مردمی است كه سرنوشت دولت و ملت را تعیین می سازد وشاخصه مهم این گونه جامعه مدنی ، آزادی مطلق است كه بر جامعه حكم فرماست وكثرت گرایی وتنوع اجتماعی در تمام زمینه ها را ایجاب می كند . اعضای جامعه به گروه ها ودسته ها وانجمن ها وحزب های گوناگون می پیوندند ودر انتخاب مسلك های مورد علاقه خود ، آزادند و هر كس طبق سلیقه خود می تواند هر زمان عقیده یا تعلق گروهی خود را تغییر دهد .

4 تاریخچه ومفاهیم جامعه مدنی

1-4 جامعه مدنی افلاطون

اكثر اندیشمندان سیاسی معتقدند كه افلاطون با طرح مدینه فاضله در واقع اولین

جامعه مدنی را مطرح كرد . اصل جمهوری افلاطون عبارتند از :

1- فلاسفه حكومت می كنند . 2- اموال شخصی و خانواده ملغی می شود .    

3-ازدواج زناشویی موقوف ومنسوخ می گردد وجفت گرایی بر اساس فن اورا نیك انجام می گردد . 4- فرهنگ عمومی كه در دسترس عموم می باشد هر فرد را به اندازه لیاقتش تربیت كرده وارد حیات اجتماع می كند ومحل او را در اجتماع تعیین می‌نماید. كشورهای جهان باید از یكدیگر جدا باشند وتماسی با یكدیگر نداشته باشند در این صورت میان آنها تضادی وجود نخواهد داشت .افلاطون در رساله جمهوری یا جمهوریت به وصف سازمان یك جامعه اشتراكی كاملاً مطلوب پرداخته كه خود قدیمی ترین مدینه فاضله است. افلاطون در رساله جمهوریت افراد جامعه را به سه دسته تقسیم می كند. عدام الناس، سربازان و فضیلت است و بدون مالكیت خصوصی این فضایل غیر ممكمن است. اگر دولت آسایش و شادمانی افراد را تأمین نكند مردود است. اتباع كشور نمی توانند شركایی و مؤثر در حكومت باشند. آزادی و ملیت، غلامان آزاد خلق نشده و در طبیعت محكوم خلق شده اند پس بردگی موافق طبیعت است .[6] ارسطو اصطلاح را مترادف دولت، بكار گرفته و آنرا ” جامعه سیاسی“ نامیده است كه ترجمه ای از اصطلاح یونانی political community می باشد آنچه در انگلیسی Koinonia political ترجمه شده است و همواره این اصطلاح در معنای لغوی خویش مفهومی سیاسی داشته است ( تا اینكه كتاب سیاست ارسطو به فرانسه ترجمه شد و كلمه assouation societ جانشین civil گشت) آنچه كه معنی ”مدنی” را می رساند و برای آن لغت و ریشه ها و معانی متعددی است. Political همچون صفتی برای دولت های مدنی قانونمد می باشد و ” سیرون“ كلمه را به معنی قانونمندی و اصل اساسی به كار برد در آنجا كه می گوید: قانون مایه استواری و پایداری جامعه مدنی است و مقصود پرستاران. و فقط پرستاران را لایق قدرت سیاسی می داند كه همه اختیارات باید در دست آنها باشد[7] “ منظور از مدینه فاضله كه افلاطون از آن سخن گفته جامعه ای است كه بر اساس حكمت و تدبیر و خود اندیشی پایه گذاری شده است. و تكامل نوع انسانی است تا افراد هر چه بهتر زندگی كنند، به نحو احسن به حقوق حقه و طبیعی خود دست یابند و از مواهب طبیعت كه خدا در اختیار بشر گذارده به گونه شایسته بهره مند گردند از جمله از استعدادهای گوناگون كه در نهاد افراد به ودیعت نهاده شده، همگی به گونه ای مساوی و عادلانه بهره ببرند.“[8]

2-4-جامعه مدنی ارسطو

ارسطو در رساله سیاست اهمیت دولت را اینگونه یادآوری می كند: دولت عالی ترین نوع جامعه است. هدف آن والاترین خوبی یا خیر اعلی است. به ترتیب زمان نخست خانواده قرار دارد. چند خانواده یك دهكده را پدید می آورند و چند دهكده یك دولت را . ارسطو معتقد است مالكیت خصوصی باید باشد اما مردم را باید چنان تربیت كرد كه مال خود را تا حد زیادی در اختیار دیگران بگذارند. گذشت و دستگیری وی از جامعه مدنی جامعه بشریت كه در برابر نظام سیاسی، حقوقی خاصی سر تسلیم فرو آورده باشد.[9]

3-4-جامعه مدنی توماس هابس

هابس ترس از مرگ و نیستی را مهم ترین عامل در جهت تشكیل جامعه مدنی و خروج از وضعیت اولیه و طبیعی- زندگی انفرادی- و ایجاد صلح بین انسان ها می‌داند. بنابراین ریشه میل فطری انسان به حیات و زندگی است. هابس معتقد است كه جامعه و سازمان مدنی در مقابل وضعیت طبیعی و اولیه انسان قرار دارد.[10] “ هابس معتقد است جامعه مدنی كالبدی سیاسی یعنی همان دولت مشخص است در جایی دیگر او جامعه مدنی را در تعارض با مفهوم وضع طبیعی به كار می برد ولی وضع طبیعی جنگل رقابتی كه در آن قدرت حاكم است.“[11]

4-4-جامعه مدنی لاك

یكی از اولین و بارزترین نمونه های مقابل میان اندیشه قدیم و جدید درباره منزلت انسان در زندگی اجتماعی و سیاسی را می توان در كتاب  “ دو رساله“ درباره حكومت مدنی جان لاك سراغ گرفت رساله اول لاك به نقد دیدگاه های رابرت فیلمر وی به نام پدر شاهی اختصاص دارد و در رساله دوم لاك به بیان فلسفه سیاسی خود كه درست در نقطه مقابل نظریات فیلمر قرار دارد می پردازد فیلمر در چارچوب معرفتی قدما می اندیشد و براین اساس جامعه انسانی را به صورت یك كل منسجم و تقسیم ناپذیر تلقی می كند كه انسان ها اجزا یا اعضای این كل را تشكیل می دهند. لاك می گوید در اولین و كوچكترین واحد اجتماع انسان یعنی خانواده گر چه رابطه میان زن و شوهر مبنای طبیعی و غریزی دارد اما در عین حال خالی از نوعی مواضعه و رضایت طرفینی نیست. با ورود افراد به جامعه مدنی حقوق مدنی جلوه گر می شوند و قانون طبیعت شكل قوانین مدنی و موضوعه را به خود می گیرد انسان را هنگام گذر از جوامع طبیعی به جامعه مدنی از برخی آزادی ها و حقوق خود صرف نظر می كند كه مهم ترین آن ها عبارت است از : حق وادار كردن دیگران به رعایت قانون طبیعت. در اندیشه لاك جامعه مدنی در مقابل جوامع طبیعی یا اجتماع طبیعی نوع بشر تعریف می‌شود . ویژگی اساسی جامعه مدنی استقرار حكومت مدنی با رضایت افراد است. اما باید تاكید نمود كه هر حكومتی حكومت مدنی نیست. لاك خاطر نشان می سازد كه حكومت استبدادی را كه در آن اراده خاص یك نفر یا یك گروه بر دیگران تحمیل می‌شود نباید حكومت مدنی تلقی نمود . بنابراین نباید تصور كرد كه به صرف ایجاد هر حكومتی انسان ها از وضع طبیعی خارج شده و به جامعه مدنی وارد می شود . انسان‌هایی كه در جامعه استبدادی زندگی می كنند آزادی ها و حقوق فردی شان پایمال می شود از این رو آن ها نه تنها محق اند كه علیه حاكم مستبد قیام كنند بلكه مكلف به این كار هستند زیرا انسان این آزادی را ندارد كه از آزادی خود صرف نظر كند یعنی خود را برده دیگران سازد همچنان كه او این آزادی را ندارد كه نفس خود را نابود نماید. تلاش برای معاش یا به زبان امروزی فعالیت های اقتصادی افراد یكی از جنبه های مهم و اساسی نظریه جامعه مدنی نزد لاك است. همچنان كه ذكر شد حق حیات نقطه آغاز تئوری لاك درباره جامعه مدنی است. انسان كه به طور ذاتی و طبیعی دارای حق حیات است برای احقاق این حق كه در ضمن اخلاقاً مكلف به آن است ناگزیر كار و تلاش می نماید. ماركسیستها جامعه مدنی را جامعه اقتصادی بورژوایی می دانند آن ها از پایه های اساسی اندیشه اقتصادی مدرن یعنی این نظریه كه آزادی افراد تحت شرایط معینی می توانند موجد یك نظم واقعی باشد به طور كلی رد می‌كنند.[12]“ لاك و هابس در این نكته متفق هستند كه جامعه و سازمان مدنی در مقابل وضعیت طبیعی و اولیه انسان قرار دارد با این تفاوت كه جان لاك انسان را قبل از آن كه موجودی سیاسی یا اجتماعی (مدنی) بشمارد وی را دارای كاركرد اخلاقی می داند. در دیدگاه لاك افراد جامعه بشری دارای استقلال و تساوی هستند و قوانین طبیعی هیچ گونه سلطه و سیطره ای بر آنان نخواهد داشت. بنابراین هیچ كس حق ندارد موجب آزار و یا زیان دیگری شود یا آنكه آزادی، حق مالكیت و یا سلامت دیگری را به خطر اندازد و یا سلب كند البته تضاد و ناسازگاری دیدگاه های هابس و لاك در زمینه قدرت و قانون و نقش اساسی این دو بروز می كند. لاك از قانون قرار دادهای اجتماعی در ساخت تئوری سیاسی خویش كمك می گیرد. وی معتقد است كه روند اجتماعی بشر به سوی شكل مدنی ناشی از میل انسان ها به سوء توافق و پیمان اجتماعی است، در نتیجه دولت ثمره این آرمان های انسانی می باشد چرا كه دولت با قدرت خویش ، طبیعت سركش و نافرمان انسان را سازماندهی می كند و از آن طرف افراد بشر برای حفظ جان خویش در مقابل دولت تسلیم می شوند و محدودیت آزادی‌های خویش را تحمل می كنند و چه بسا كه بر اثر مدارا با وضعیت مدنی موجود، دولت آزادی شان را سلب نماید.“[13]

ویژگی های جامعه مدنی :

جامعه مدنی با آن كه در نظر مفهوم و تعریف، تغییرات زیادی داشته و در دیدگاه اندیشمندان به تعابیر گوناگون از آن یاد شده اما ویژگی هایی دارد كه برخی مشترك هستند و جامعه مدنی دارای خصوصیاتی است كه اشاره به آن ها نیز مفید فایده است. 1-جامعه مدنی جامعه‌ای است كه در آن تغییرات اجتماعی و جنبش اجتماعی با سرعت و شدت بیش از پیش شكل می گیرد 2-در این جامعه به واسطه تقسیم كار اجتماعی پیچیدگی و تخصصی شدن امور طبقات و اقشار گوناگون در ساختار و مناسبات اجتماعی ظهور می كند. 3-به واسطه توسعه و مقام قشر بندی اجتماعی این جامعه صحنه تعاملات و تعارضات اجتماعی اقتصادی و سیاسی خواهد بود 4-جامعه مدنی محلی است كه فضای مساعد و منطقی برای رقابت بین اقشار و گروه‌ها را فراهم ساخته است. 5- قانون در چنین جامعه ای نهادینه شده است.6- آزادی‌های فردی و اجتماعی در حیطه قانون رعایت می شود . برخی دیگر از ویژگی های جامعه مدنی عبارتند از :1-جدایی دین از سیاست. یعنی حوزه دین و آنچه مربوط به دین است از حوزه سیاست كاملا منفك و جدا است و دین فقط مربوط به امور آخرت می پردازد. 2- بی تفاوتی دولت در برابر ارزش ها . زیرا جامعه مدنی و لیبرالیسم در برادر هم‌زاداند و یكی از مهم‌ترین تزهای لیبرالیسم و در نتیجه جامعه مدنی بی طرفی دولت است. و این ایده ای نیست كه با اندیشه های دینی به ویژه تفكرات ناب اسلامی هم‌خوان باشد.

6-ابزارهای جامعه مدنی در قانون اساسی

” جامعه مدنی از سه لایه كلی تشكیل شده است. در لایة بالا قدرت سیاسی و دولت می گنجد، در لایه زیرین شهروندان، افراد و آحاد ملت و خانواده ها و در لایه میانی نهادها و تشكّل های مردمی قرار دارند كه دولتی هستند نه خصوصی، و همین فضای میانه است كه حقیقتا جامعه مدنی را تشكیل می دهد زیرا از یك طرف خواسته های توده های مردمی را كه حق طبیعی و شرعی آنان است سر و سامان داده، در چارچوب قانون ارائه می دهد. از طرف دیگر با اتكا به نیروی مردمی قدرت حاكم را در محدوده قانون مهار كرده بر انجام خواسته های مشروع مردم وا می دارد لذا در حقیقت ابزار جامعه مدنی در قانون اساسی به دو قسم است ( و در جمهوری اسلامی ایران) 1-سازمان های غیر دولتی كه قدرت سیاسی حاكم را تهدید می كنند 2-‌سازمان‌های دولتی كه تحریر كننده قدرت سیاسی دولت و نظام سیاسی حاكم می‌باشند.[1]

7- ساختار جامعه مدنی

” جامعه مدنی یك پدیده اجتماعی است و زمانی شرایط مناسب ظهور پیدا می‌كند كه از یك طرف دولت بزرگ و پیچیده و جدا از افراد جامعه باشد، و از طرف دیگر جامعه در اثر تقسیم كار اجتماعی زیاد قشر بندی پیچیده ای یافته باشد، و در نتیجه پیوند دولت و جامعه بدون وجود یك سری سازمان های واسطه و نماینده اقشار گوناگون عملا غیر ممكن شده باشد.[2]

این متن فقط قسمتی از  بررسی جامعه مدنی و مشارکت نوجوان می باشد

جهت دریافت کل متن ، لطفا آن را خریداری نمایید

قیمت فایل فقط 5,900 تومان

برچسب ها : بررسی جامعه مدنی و مشارکت نوجوان , بررسی , جامعه مدنی و مشارکت نوجوان , مشارکت نوجوان , جامعه مدنی , دانلود بررسی